Pankreas, hem iç salgı hem de dış salgı olarak vücutta sindirime yardımcı maddeler salgılamakla görevlidir. Akut pankreatit, pankreasın dış salgı olarak salgıladığı inaktif maddelerin bağırsaklarda aktif hale geçerek vücuttaki yağ ve şekeri parçalaması sürecinde, bu maddelerin henüz pankreas içerisindeyken çevre dokulara ulaşarak aktifleşip dokuları parçalamaya başlaması durumudur. Akut pankreatit, birden oluşan ve pankreasın hasar görmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Pankreasta oluşan hasarlar çoğu zaman hücrelerin ölümüne sebep olmaktadır. Akut pankreatit, çeşitli kimyasal maddelere bağlı olarak vücudun genelini etkileyen ciddi bir felaket haline dönüşebilir.

Akut pankreatitin oluşmasının birden fazla nedeni vardır. En önemli nedenleri arasında safra kesesinde bulunan taşlar olduğu bilinmektedir. Safra kesesinde bulunan taşlar safra kesesinin kasılması sonucunda safra kanallarına dökülerek bu kanalların tıkanmasına sebep olmaktadır. Safra kesesinde oluşan bu taşlar, akut pankreatit içerisinde çeşitli iltihaplanmalara sebep olmaktadır. Safra kanalına düşen taşlar, safra kanalının tıkanmasına veya bağırsaklara ulaşması sırasında pankreas kanalında tıkanıklık oluşturmasına ve basıncın artmasına sebep olabilir. Bu durum, kanallarda bulunan maddelerin çevreye sızmasına da neden olur. Bu yüzden safra kesesi taşları, akut pankreatitin en büyük sebeplerindendir.

Akut pankreatitin diğer önemli bir nedeni ise hastanın aşırı alkol kullanımıdır. Akut pankreatitin en önemli iki sebebi yanı sıra çocuklarda kabakulak, erişkinlerde ise kanda bulunan yağ oranının fazla olması, kanalların darlığı ve çeşitli travmalar da nedenler arasında yer alabilir.

Akut pankreatit günümüzde iki çeşit olarak belirlenmektedir. Bunlar:

Bu tür akut pankreatitin iltihabının çok az bir miktarını oluşturmaktadır. Ayrıca bu akut ödematöz pankreasa hafif akut pankreatit denir. Pankreasta minimal hasar meydana getirir. Akut ödematöz pankreatit, çok ciddi sağlık sorunları oluşturmaz ve çoğu zaman cerrahi operasyon bile gerektirmeden kendiliğinden iyileşerek pankreasta hasar meydana getirmez.

Bu tür akut pankreatitin iltihaplanmasının büyük bir bölümünü oluşturan ve ağır akut pankreatit olarak bilinen bir durumdur. Akut nekrotizan pankreatit, pankreas dokusunda ve diğer çevre dokularda ağır hasar ve ciddi doku ölümlerine sebep olmaktadır. Bu durum, vücut içerisinde solunum sistemi, dolaşım sistemi ve böbreklerde ciddi hasar verebilir. Akut nekrotizan pankreatit, insan hayatını ciddi şekilde tehdit eden bir durumdur. Ciddi sorunlar getirir ve yoğun bakım gerektiren, birçok cerrahi müdahale gerektiren bir durum haline gelir. Daha da önemlisi, akut nekrotizan pankreatit tedavisi sonucunda vakaların %25-30'u kaybedilir.

Akut pankreatit bulguları arasında önde gelen belirtiler:

Akut pankreatit tanısı için uzman bir doktor tarafından yapılan çeşitli laboratuvar testleri ve çekilen ilaçlı tomografi ile rahatlıkla tanı konulabilmektedir.

Akut pankreatit tedavisinde en önemli adım, akut pankreatit tipini ve nedenini belirlemektir. Örneğin, safra kesesini tıkayan taş sonucunda oluşmuşsa acil cerrahi müdahale ile sorun çözülmelidir. Akut pankreatit hangi tipte olursa olsun, hemen ağız yolu ile gıda alımları kesilmeli, damar yolu ile beslenme sağlanmalı ve hastanın uzun süre dinlendirilmesi gerekmektedir. Ancak akut pankreatit ilerlemiş ve doku ölümleri başlamışsa, uzman bakım gerektiren bir durum haline gelmiştir. Yaşanan doku kaybının önlenmesi, ölü dokuların enfeksiyondan korunması ve bozulan diğer çevre organlar ve sistemlerle ani mücadele edilmesi acil ameliyat gerektirebilir.