Pankreas nedir, Karın boşluğunda yer alan organ hem iç hem de dış salgıları bulunan bir salgı bezidir. Organın büyük bir bölümü hazmı kolaylaştırıcı salgıları oluşturan alveoler bez dokusundan oluşmuştur. Burada yapılan dış salgı, kanal aracılığıyla on iki parmak bağırsağına geçer. Pankreas özsuyu adındaki bu salgı, sindirim için gerekli olan tripsin, amilaz ve lipaz içerir.
Bu enzimler yardımıyla, pankreas salgısı yağ, karbonhidrat ve protein hazmında önemli bir role sahiptir. Organın içinde olan Langershans adacıklarında yapılan iç salgıları, insülin ve glukagon hormonları ise kan şekerinin dengelenmesini sağlar.
Pankreasın yapısı ve yerleşimi
Pankreas çekice benzeyen yapısıyla, kırmızıya çalan renkte ve 70-100 gram ağırlığındadır. Uzunluğu 15 cm civarında olup, baş, boyun, gövde ve kuyruk bölümünden oluşur. Gövdesi enine doğru aorta doğru uzanarak, sol böbreküstü bezi, sol böbrek ve atar ve toplardamarları çaprazlayarak yerleşmiştir. Gövdenin devamı olan ince kuyruğu dalağa doğru uzanır. Karaciğer, dalak ve üst mezanter atardamarları ile beslenen organın, Wirsung ve Santorini kanalı adında iki tane boşaltıcı kanalı vardır. Büyük olan Wirsung kanalı gövdeyi boydan boya kat ederek, salgıları toplayıp, on iki parmak bağırsağına akıtır. Santorini ise Wirsung üzerinde yer alarak on iki parmak bağırsağına açılır.
Pankreas hastalıkları nelerdir?
Pankreas hastalıklarındaki belirtiler, diğer hastalıkların belirtileri ile karıştırıldığı için, hastalığın teşhisini zorlaştırmaktadır.
Belirtiler çeşitli ve silik olmaktadır.
Had Pankreatit: Organın akut iltihabı olan hastalık, aşırı alkol tüketimi, safra kesesi hastalıkları, dengesiz beslenme gibi sebeplerden dolayı oluşur. Ani olarak ortaya çıkan karın ağrısı ile kendini belli eden hastalık huzursuzluk ve bitkinliğe sebep olur. Tansiyon düşüklüğü, çarpıntı eşlik eden belirtilerdir. Akciğer ödemi, kan zehirlenmesi, iç kanama gibi ağır gelişmelerin görüldüğü hastalık öldürücü etkidedir.
Müzmin Pankreatit: Organın müzmin şekilde iltihaplanması sebebiyle yaşanır. Alkol ve yetersiz beslenme sebebiyle gelişen hastalığın belirtisi ağrıdır. İlerleyen dönemlerde fonksiyonlarda yetmezlik görülmesi sebebiyle, kilo kaybı, hazımsızlık ve şeker hastalığı görülür. Ağrı kesiciler ve ağızdan alınan organın enzimlerini içeren preparatlarla hasta rahatlatılır.
Pankreas Kanseri: İleri yaşta erkeklerde daha fazla görülen hastalık, aşırı kilo kaybı, sarılık ve şiddetli ağrı ile belirti vermektedir. Baş kısmında gelişme gösterdiyse cerrahi yöntemle tedavi edilebilir, kuyruk kısmında oluştuysa tedavisi oldukça güçtür.
Pankreas testleri nelerdir?
Kan ve idrar tetkikleri yapılarak organın durumu hakkında bilgilere erişilir. Özellikle amilaz, lipaz, kan şekeri, AST, ALT, ALP ve CA-19,9 ölçümleri önemlidir. Tümörü araştırmak için, batın ultrasonografisi, bilgisayarlı batın tomografisi, PET, MRI, endoskopik tomografi endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi tetkikleri kullanılır.
