Pankreas Hormonları, karnımızda midenin alt tarafında bulunan pankreas, erişkinlerde 20 santimetreyi bulan ve ağırlığı 70 ile 100 gram arasında bulunan bir organımızdır. Pankreas hem sindirim enzimleri üreterek sindirme yardımcı olur hem de vücudumuzun hormon salgılamasını yapar. Pankreas bezinde üretilen hormonlar, pankreas bezinin içine dağılmış olan özel hücre grupları tarafından dokulara ulaştırılarak dolaşıma katılımı sağlanır.
Bu hücre gruplarına Langerhans adacıkları adı verilir. Erişkin insan vücudunda yaklaşık 1 milyon kadar Langerhans adacığı bulunmaktadır. Bu hücreler alfa, beta, delta ve PP gibi 4 şekilde karşımıza çıkar. Alfa hücrelerinde glukagon, proglukagon ve peptid 1-2 hormonları salgılanır. En çok görülen tiplerden olan beta hücrelerinde ise insülin, C-peptid, proinsülin, amilin ve GABA hormonları salgılanır. Delta hücrelerinde somatostatin ve PP hücre tipinde ise pankreatik polipeptid isimli hormonlar salgılanır.
Pankreas hormonları vücutta kan şekerinin düzenlenmesine, iştah ve metabolizmaya etki eder. Pankreas hormonları ise şunlardır:
- İnsülin
- Amilin
- Glukagon
- Somastostatin
- Pankreatid polipeptid
İnsülin: Pankreas bezi tarafından salgılanan en önemli hormonlardan biri insülin hormonudur. İnsülin, yapısında 51 aminoasit bulunan ve polipeptid yapıda olan bir hormondur. Disülfid yapıyla birbirine bağlı A (21aa) ve B (30aa) olan iki zincirden meydana gelmiştir. Proinsülin denilen bir hormon parçalanarak insülin ve C-peptid hormonları ortaya çıkar.
Normal bir insan vücudunda 40-50 ünite salgılanır. Yemek yedikten sonra artan insülin hormonu yaklaşık yarım saat sonra en yüksek seviyeye çıkar. 1 saat sonrasında ise insülin hormonu tekrar eski seviyesine döner. İnsülin hormonunun salgılanmasını etkileyen en güçlü uyaran glukozdur. Kan şekeri, yağ asitleri, mannoz, sinirsel uyarılar ve bazı ilaçlar da insülin salgılanmasını arttırmaktadır. İnsülin hormonu karaciğer, kas ve yağ dokularını ilk olarak hedef almaktadır. Bu hormon, karaciğerde glikojen denen şekerin yapımını ve depolanmasını sağlar. Protein ve trigliserit denen yağ yapımını artıran insülin hormonu, kas yapılarında ise aminoasitlerin hücre içine alınmasını ve yapımını kolaylaştırır. Ayrıca insülin yağ dokusunda lipaz enzimini uyararak glukoz alımını ve yağ depolanmasını sağlar.
Amilin: İçerisinde 37 aminoasitli bir yapıdan oluşan bu pankreas hormonlarından biri olan amilin, mide boşalmasını geciktirerek glukoz salınımını engelleyerek hücre dışı olaylardan metabolizmanın korunmasını sağlar. Beta hücresi uyandırıldığında insülin ile salgılanır.
Glukagon: Alfa hücrelerinde üretilen proglukon hormonunun parçalanmasıyla ortaya çıkan bu hormon, kan şekerinin artışını sağlar. İnsülin ile ters etkiye sahiptir. Kan şekerinin düştüğü anda ortaya çıkarak salınımını artırır. Açlık, ağır egzersiz gibi durumlarda ortaya çıkar.
Somastostatin: Delta hücrelerinde üretilir. İnsülin ve glukagon hormonlarının salgılanmasını kontrol eder. Hormonların dokular üzerindeki baskılanmasını azaltır.
Pankreatid polipeptid: Pankreas PP (F) hücreleri tarafından üretilen bu hormon hakkında henüz pek bilgi bulunmamaktadır.
21.01.2024 17:26:28
